Mil - Delik Tolerans Tablosu
Geçme Toleransları
İki makine elemanının birlikte çalışmasını sağlayan ölçülerinin toleransı bu iki elemanın birlikte hangi durumlarda çalışacağını belirler. Bu durumlar çok gevşekten çok sıkıya kadar değişir.
-
Tam boşluksuz konum “H” büyük veya küçük harf ile belirtilir.
-
“A” dan “G” ye kadar olan büyük veya küçük harfler boşluklu geçmeler için,
-
“J” den “Z” ye kadar olan büyük veya küçük harfler ise sıkı geçmeler için kullanılırlar.
Alıştırmalar
Tolerans Çiftleri
ISO tolerans sisteminde, aynı bir normal deliğe çeşitli miller veya aynı bir normal mile de çeşitli delikler alıştırılmak suretiyle elde edilen geçmeler, geçme gruplarını oluşturmuşlardır. Buna göre normal delik sisteminde H6, H7, H8, H9, H10, H11,H12 normal mil sisteminde ise h5, h6, h8, h9, h10, h11 ve h12 grupları vardır.
Makine yapımında bu geçme gruplarından H6, H7, H8, H11 ve h5, h6, h8, h9 ve h11 genellikle bütün ihtiyaçları karşılamaktadır.
Boşluklu Geçme Tolerans Çiftleri - Örnekleri
H7-h6 : Yüzeyleri yağlanarak geçirilen makine elemanları için kullanılır. Örnek: Sık değiştirilmesi gereken kasnak göbekleri, tespit bilezikleri, kavramalar, hareketli tezgah parçaları.
Yaylı valf mili geçme toleransı H7-h6 geçme toleransına örnek.
H7-g6 : Tutuk geçme toleransı. Örnek: Eksenel kayması gereken dişliler, kavramalar, biyel yatakları, pistonlar
Boşluklu geçmeye bir başka örnek :Yağ pompası eksantrik mil burcu (H7-g6)
H8-h9 : Rahat geçme. Örnek: Transmisyon milleri tespit bilezikleri, kayış kasnaklar, dişliler, kavramalar vb.
H7-f7 : Hareketli geçme toleransı. Örneğin ; Takım tezgahları ana yataklar, krank şaftları,
H7-e8 : Boşluklu geçmeler için tolerans. Örnek sıcakta hareketliliğini devam ettirmesi gereken geçmeler
H7-d9 : Çok boşluklu geçmelerde kullanılan tolerans çifti
Sıkı geçme toleransları
H7- j6 : Tık tıklayarak geçirme toleransıdır: Ağaç çekiçle vurularak yapılan kolay sıkı geçmelerdir.
Örnek: kayış kasnaklar, dişliler, el tekerleri, yatak burçları vs.
Göbek üzerine dişli geçme toleransına örnek
H7-k6 : Çekiçle rahat geçirme türü geçme toleransına aittir: Örnek olarak; kasnaklar, rulman iç bilezikleri, el tekerleri vs.
Mil üzerine volan geçirme toleransı H7-k6
H8-n6 : Çekiçle zor geçirme türü geçme toleransıdır: Örneğin; kasnaklar, kavramalar, kaplinler gibi.
H7-n6 : Presle geçirme suretiyle yapılan geçmeler için kullanılan tolerans çifti : Örnek; Bir daha çıkarılmayacak kasnaklar, motor miline geçirilen rotorlar, muylu üstüne geçecek dişliler, göbek içlerine burçlar gibi geçme işlemleri için kullanılan geçme toleransı.
Motor mili geçme toleransı H7-n6
Preste geçme toleransları
Bunlar preste veya yuvanın ısıtılarak genleşmesini sağlayarak yapılan ve bir daha sökülemeyecek olan geçmelerdir.
H7-r6 : Orta şiddette sabit kuvvet etkisinde oynamayacak geçmeler. Örnek pik döküm göbek üstüne çelik çember geçirme, biyellerde yatak içine presle geçirilen burçlar vs.
H8-u8 : Büyük sabit kuvvet altında oynamayacak geçmeler.
Normal Delik Sistemine Göre Geçme Toleransları Tabloları
Normal Mil Sistemine Göre Geçme Toleransları Tabloları
Rulman Yataklama Tolerans
Rulman bileziklerinin yük altındaki durumu Rulmanların takılmasında seçilecek geçme değerleri, belirli çalışma şartları (yağlama,sıcaklık vb) altındaki rulmanın tip ve büyüklüğüne bağlıdır.
Döner bileziğe gelen dalgalı yükler ne kadar büyükse,geçme o kadar sıkı yapılır.
a) Eğer yük (bileşke) sürekli olarak yuvarlanma yollarının aynı noktasına doğru yönleniyorsa, noktasal yük söz konusu demektir. Noktasak yüke maruz bir bilezik boşluklu geçme toleransına takılır (h6,g6,j6,H7,H8,G7)
b) Eğer bileşke yük, rulman yuvarlanma yollarının tüm çevresi ya da sadece bir bölümü boyunca etkin bir şekilde destekleniyorsa,çevresel yük söz konusu demektir. Çevresel yüke maruz bir bilezik sıkı geçme toleransına takılır.(j5,k6,m5,m6,p6,r6,H6,J6,J7,K6,K7,M7,N7)
c) Eğer rulmana gelen yükün yönü tanımlanamayacak şekilde değişkenlik gösteriyorsa (darbeli yükler,yüksek devir hızınsa sahip makinalardaki titreşimli ve balanssız çalışma hali), belirsiz yük söz konusu demektir.
Belirsiz yük altında çalışma durumunda, her iki bileziğin de sıkı geçme toleranslarında takılması gerekmektedir.
Yük sayısı,dinamik eşdeğer yük (Pr) ile rulmana ait ISO 281’e göre hesaplanmış temel dinamik yük (Cr) arasındaki orandan faydalanılarak bulunur.
Bu orana göre üç ana yük tipi vardır:
